Pory roku – okresy klimatyczne, będące następstwem ruchu obiegowego Ziemi wokół Słońca i nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity tego ruchu. Ruch obiegowy Ziemi przy stałym nachyleniu osi obrotu sprawia, że warunki oświetlenia Ziemi zmieniają się w rytmie rocznym, co pociąga za sobą zmiany klimatyczne oraz wpływa na wegetację roślin i tryb życia zwierząt. Nauka o wpływie pór roku na świat roślin i zwierząt to fenologia.
W klimacie umiarkowanym tradycyjnie wyróżnia się cztery pory roku: wiosnę, lato, jesień i zimę, ale już teraz zaczęto wyróżniać dwie przejściowe pory roku: przedwiośnie i przedzimie. W innych strefach klimatycznych może być wyróżniona inna liczba pór roku np. w strefie klimatów podzwrotnikowych: pora sucha (lato) i pora deszczowa (zima).
Astronomiczne pory roku
W ciągu całego roku szerokość geograficzna, w której Słońce góruje w zenicie, zmienia się. Podstawą wyznaczenia dat zmian astronomicznych pór roku jest górowanie Słońca w zenicie nad równikiem bądź zwrotnikami. Ich występowaniu towarzyszą zmiany długości trwania dnia i nocy.
Podział na pory roku pod względem astronomicznym odbywa się w następujący sposób (dla północnej półkuli Ziemi):
- Wiosna (92 dni i 21 godzin) zaczyna się 20 lub 21 marca (równonoc wiosenna) i trwa do początku lata
- Lato (93 dni i 14 godzin) zaczyna się 21 lub 22 czerwca (przesilenie letnie) i trwa do początku jesieni
- Jesień (89 dni i 18 godzin) zaczyna się 22 lub 23 września (równonoc jesienna) i trwa do początku zimy
- Zima (89 dni i 1 godzinę) zaczyna się 22 grudnia (przesilenie zimowe) i trwa do początku wiosny
Każdy moment zmiany pory roku wyznaczany jest za pomocą specjalnych obliczeń i obserwacji astronomicznych, i w rzeczywistości co roku wypada o innej porze dnia, a nawet innego dnia. W związku z tym np. początek wiosny wypada czasami nie 21., a 20. lub 22. dnia marca. Podobnie jest z początkiem innych pór roku.
Meteorologiczne pory roku
strefa podzwrotnikowa
- wiosna: od 1 marca do 31 maja.
- lato: od 1 czerwca do 31 sierpnia
- jesień: od 1 września do 30 listopada
- zima: od 1 grudnia do 28 lub 29 lutego
półkula północna między zwrotnikiem Raka a kołem podbiegunowym północnym:
- wiosna: od 9 marca do 8 czerwca
- lato: od 8 czerwca do 8 września
- jesień: od 8 września do 8 grudnia
- zima: od 8 grudnia do 9 marca
półkula południowa między zwrotnikiem Koziorożca a kołem podbiegunowym południowym:
- wiosna: od 19 września do 19 grudnia
- lato: od 19 grudnia do 21 marca
- jesień: od 21 marca do 20 czerwca
- zima: od 20 czerwca do 19 września
Fenologiczne pory roku dla Europy Środkowej według J. Sokołowskiej (1980)
- początek wiosny – początek topnienia śniegu; kwitnienie: leszczyna, wierzba iwa, przylaszczka
- wczesna wiosna – kwitnienie: mniszek lekarski, czeremcha zwyczajna; pojawienie się liści: kaszta. zwyczajny, brzoza brodawkowata
- pełnia wiosny – zazielenienie się lasu liściastego; kwitnienie: kasztanowiec zwyczajny, bez
- wczesne lato – kwitnienie: bez lekarski, żyto ozime
- lato – kwitnienie: lipa; dojrzewanie: bez lekarski, jarząb pospolity
- wczesna jesień – kwitnienie: wrzos zwyczajny; dojrzewanie: kasztanowiec zwyczajny, borówka brusznica
- jesień – zmiana barwy i opadanie liści
- zima – okres spoczynku roślin – przerwa w wegetacji.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
